Platform Authentieke Journalistiek wordt Momus
Platform Authentieke Journalistiek houdt in 2025 op te bestaan. In de plaats daarvan komt Momus: Het medium dat je meer vertelt. Momus zoekt met en voor jou uit wat het hele verhaal is: het goede en het slechte; het probleem en de aanpak.
Momus blijft onderzoeksjournalistiek doen. We geloven namelijk heilig in het belang van kritisch, diepgravend onderzoek dat machthebbers ter verantwoording roept. Maar we geloven ook dat deze tijd vraagt om een bredere aanpak.
Er is meer dan één manier om de macht in de gaten te houden. LEES MEER
Over ons, Platform Authentieke Journalistiek
De oprichters van Platform Authentieke Journalistiek kwamen in 2013 voor het eerst bijeen. Vanuit een gedeelde liefde voor onderzoek en maatschappelijke betrokkenheid ontstond een nieuw onderzoeksjournalistiek collectief, met roots in Utrecht. De naam werd gekozen als eerbetoon aan een stroming binnen de Mexicaanse journalistiek: Het periodismo auténtico, oftewel authentieke journalistiek, dat ongeacht de omstandigheden en mogelijke repercussies trouw blijft aan journalistieke kernprincipes.
Het verhaal achter de schermen vertellen, dat werd uiteindelijk de essentie van onze journalistiek. Op de zolder van een monumentaal pand in hartje Utrecht doen we diepgravend onderzoek. Hoe komen politieke besluiten in Nederland tot stand? Naar wie wordt geluisterd en naar wie niet? Waar komen de ideeën vandaan? Is er rekening gehouden met het publieke belang of zijn het private belangen die de doorslag hebben gegeven? Wat zijn de gevolgen voor mens en milieu? Zijn alternatieve paden denkbaar en nodig?
PAJ werkt in de geest van de onderzoeksjournalistiek door gedurende een langere periode onderzoek te doen. Met als resultaat verhalen waar je, net als het onderzoek zelf, even de tijd voor moet nemen, maar die nieuwe inzichten geven in onderbelichte onderwerpen, of juist voorbij gaan aan de hype.
Impact Lab: vergroot de impact van (onze) verhalen
Platform Authentieke Journalistiek werkt mee aan Impact Lab, een training voor het in gang zetten van maatschappelijke verandering middels goed vertelde verhalen. Want daar geloven wij bij Platform Authentieke Journalistiek natuurlijk ook in. Gedurende negen maanden (maart-december 2025), te combineren met je werk, leer je alles over impactproductie en bouw je een netwerk op binnen dit veld. Interesse? Meld je aan (voor 20 december)! Wij zijn een van de deelnemende organisaties: wellicht beland je via Impact Lab's traineeship dan ook bij ons op kantoor, om de impact van onze verhalen te vergroten.
Diepgravende onderzoeksjournalistiek
Woo-verzoeken en archiefonderzoek
Wie achter de schermen wil kijken, zal niet alleen kunnen leunen op de vragen van perswoordvoerders. Voor onze onderzoeken maken we daarom veel gebruik van Woo-verzoeken en archiefwerk. Weinig maakt ons zo blij als grote databestanden of meters papier om door te spitten op zoek naar die ene parel. Voor het verhaal over Frits Böttcher, een Nederlandse klimaatscepticus die zich door het bedrijfsleven liet financieren, namen we meer dan tien meter papier door in het Noord-Hollands archief totdat we, in een onopvallend mapje in archiefdoos nr. 53, dat ene document vonden met het bewijs waar we naar op zoek waren. Ook ons onderzoek naar het elite-genootschap De Tafelronde, kwam voort uit archiefwerk.
PAJ maakt daarnaast veel gebruik van de opvolger van de Wob, de Woo: Wet open overheid. Hierin is het recht vastgelegd op toegang tot overheidsdocumenten. Iedereen die het wil kan over zo’n beetje elk denkbaar onderwerp een kopie opvragen van alle mailtjes, memo’s, notulen en meer, die daarover gaan. Een Woo-verzoek indienen is relatief simpel, maar de documenten ook daadwerkelijk verkrijgen is een vak apart. Soms kan dit leiden tot een langdurige juridische strijd, zoals we de afgelopen jaren hebben ontdekt.
Het PAJ-team heeft diverse onderzoeken grotendeels of gedeeltelijk gebaseerd op documenten die op deze manier zijn verkregen. Onder andere over de samenwerking tussen Nederlandse multinationals en de overheid in de Dutch Trade and Investment Board, en de nog lopende Shell Papers, dat gaat over de banden tussen de Nederlandse overheid en Shell. Deze verzoeken leiden vaak tot een enorme hoeveelheid data. De combinatie van een lichte obsessie met het minutieus doornemen van overheidsdocumenten en de juiste software om deze te organiseren, zorgt ervoor dat we desondanks de speld in de hooiberg vinden. In het geval van de Shell Papers werken we daarvoor ook samen met onze lezers. Op een speciale site zijn alle documenten die we tot nu toe hebben verkregen voor iedereen toegankelijk en doorzoekbaar gemaakt en kan je ons een tip sturen als je iets tegenkomt.
(Internationaal) veldwerk
PAJ houdt zich niet alleen bezig met papier vreten. Het team gaat ook het veld in op zoek naar geluiden die gehoord dienen te worden. Mensen die te maken hebben met uitsluiting, uitbuiting, oplichting of politiek wanbeleid worden zo betrokken in onze journalistiek. Merel de Buck en Jilles Mast – beiden getrainde antropologen – passen hierbij hun academische vaardigheden toe. Ons onderzoek naar de invloed van de ‘gas-boom’ in Mozambique op burgers van het land is hier een voorbeeld van.
Data-onderzoek
Cijfers spelen in veel van onze onderzoeken een rol. Soms maken we hiervoor gebruik van publieke statistieken (zoals van het CBS) of andere wetenschappelijke bronnen. Op andere momenten maken we onze eigen berekeningen en laten we zien hoe we dat hebben gedaan. Alexander Beunder – de huiseconoom van PAJ – heeft een uitgebreide analyse gemaakt van de belastingdruk van multinationals. En recent toonden we aan dat de NAM miljarden verdient met het opslaan van gas in de Nederlandse bodem.
Samenwerking
Geen enkel onderzoek van PAJ was tot stand gekomen zonder contact met andere experts, organisaties, academici, journalisten of betrokken lezers die hun tips of eigen ervaringen met ons delen. Samenwerking staat daarom hoog bij ons in het vaandel, ook met andere (onderzoeks)organisaties vanuit het maatschappelijk middenveld. Wil je iets met ons delen of zou je op een bepaald thema met PAJ willen samenwerken? Stuur ons dan een mailtje: info [apenstaartje] authentiekejournalistiek.org
Vaste team
Jilles Mast
Jilles Mast is mede-oprichter van het Platform Authentieke Journalistiek. Hij doet onderzoek naar de energietransitie, Shell/NAM en de Nederlandse overheid, internationale handelsverdragen en verborgen bedrijfslobby’s.
Alexander Beunder
Alexander Beunder doceerde economie aan middelbare scholen en de Universiteit van Amsterdam voordat hij in 2017 begon als onderzoeksjournalist bij Platform Authentieke Journalistiek. Hij publiceert over politiek en economie, en (de geschiedenis van) desinformatie.
Merel de Buck
Merel de Buck is doctor in de politieke antropologie en werkt sinds 2019 als onderzoeksjournalist bij Platform Authentieke Journalistiek. Ze verdiept zich in de relatie tussen Shell en de Nederlandse overheid, de kolenlobby, gaswinning in Groningen, en recent in de woningbouwsector in Utrecht. Ook is ze opzoek naar manieren om publiek meer te betrekken in haar onderzoek.
Nina Tea Zibetti
Nina is Italiaans en volgde de Master Climate Studies aan de Universiteit Wageningen met een focus op milieueconomie en beleid. Ze doet onderzoek naar de sociaal-economische impact van klimaatverandering, klimaat- en duurzaamheidsbeleid en de invloed van bedrijfslobbies.
Marit Fokkink
Marit heeft een achtergrond in marketing en communicatie en is als community manager van PAJ verantwoordelijk voor onze nieuwsbrieven, social media en - in de toekomst - live events. Ons doel is om een betrokken community te ontwikkelen en zo meer participatieve en transparante onderzoeksjournalistiek te bedrijven.
Samenwerkingen
Peter Lipton
Peter Lipton is fotograaf, beeldbewerker, fotoredacteur en illustrator voor journalistieke organisaties. In samenwerking met PAJ ontwikkelt hij nieuwe journalistieke vertelvormen in beeld en geluid.
Bas van Beek
Bas van Beek is mede-oprichter van Platform Authentieke Journalistiek en werkzaam als Woo-specialist bij PAJ en Follow the Money.
Eerdere samenwerkingen
Chris de Ploeg
In 2016 schreef Chris de Ploeg met Platform Authentieke Journalistiek aan een artikelserie over het EU associatieverdrag met Oekraïne. Hij was daarvoor ook actief bij de grootschalige studentenprotesten in Amsterdam van 2015, wat leidde tot verscheidene publicaties in De Groene Amsterdammer en De Omslag. Nu organiseert hij culturele en maatschappelijke evenementen als programmamaker bij Studio/K.
Daniël de Jongh
Daniël de Jongh is redacteur van het halfjaarlijkse Nuart Journal. In samenwerking met PAJ heeft hij een artikel geschreven over handelsakkoord TiSA en een artikel over de lobbyclub American Chamber of Commerce.
