2014-2015: TTIP
De eerste jaren heeft PAJ zich vol overgave gestort op het TTIP handelsverdrag. Met een scherp oog voor de vaak verborgen lobby vanuit het internationale bedrijfsleven en de gevolgen die dit vedrag mogelijk kan hebben voor mens en milieu.
- In samenwerking met onderzoeksinstituten TNI en SOMO hebben we de brochure ‘TTIP: Feiten of Fabels’ gepubliceerd. Hierin hebben we de geclaimde voordelen van het TTIP-vrijhandelsverdrag (waar sinds 2013 over onderhandeld wordt door de EU en de VS) kritisch onder de loep genomen. In 2015 is deze brochure herzien en opnieuw uitgebracht.
- Met een nationaal netwerk van maatschappelijke organisaties hebben we twee gratis kranten uitgebracht over de mogelijke gevolgen van het handelsverdrag.
- Na een succesvolle crowdfund campagne met Yournalism hebben we onderzoek kunnen doen naar de invloed van de TTIP-onderhandelingen op de huidige wetgeving in de EU. Ons onderzoek toonde aan dat progressieve milieuwetgeving nu bij voorbaat al de prullenbak in gaat. Onze bevindingen werden gepubliceerd in Vrij Nederland en Follow the Money.
- Samen met de Correspondent doken we in de invloed van denktanks op (de inhoud van) TTIP en het publieke debat. Hoe onafhankelijk zijn deze denktanks? Wat zijn hun doelstellingen, hoe ziet hun netwerk er uit, en wat is hun invloed?
-
Voorstanders van TTIP stellen dat dit handelsverdrag noodzakelijk is om onze ‘westerse waarden’ veilig te stellen. Voor de Groene Amsterdammer toetsten we de inhoud van TTIP aan wat – volgens beleidsmakers in de EU en de VS – de ‘westerse waarden’ zijn die door dit verdrag beschermd moeten worden.
Associatieverdrag Oekraïne
Op 6 april 2016 konden stemgerechtigde Nederlanders in een referendum hun stem uitbrengen over het associatieverdrag dat de Europese Unie wil afsluiten met Oekraïne. Het debat daarover kenmerkte zich naar onze smaak door veel meningen en weinig feiten. Dat was het geval bij zowel voorstanders als tegenstanders van het verdrag. Samen met het Follow the Money en Yournalism hebben we een crowdsource-campagne opgezet die het financieel mogelijk maakte om op zoek te gaan naar feiten en achtergronden over en gevolgen — voor met name Oekraïne zelf — van het beoogde verdrag. De journalisten van Authentieke Journalistiek reisden af naar Oekraïne en spraken met experts, politici, ondernemers en werknemers. Het leidde tot een interessant dossier op Follow the Money.
LNG
Een stille revolutie speelt zich af in het Nederlandse zware transport. De sector stapt over op een nieuwe brandstof: Liquefied Natural Gas. LNG moet het klimaatprobleem helpen oplossen en de weg vrijmaken voor de overstap op biogas. ‘De transitiebrandstof die nu al werkt!’ Maar kloppen die claims? Uit een onderzoek wat PAJ deed voor Down to Earth Magazine en Follow the Money blijkt dat in het overgrote deel van de gevallen LNG zelfs meer broeikasgas uitstoot dan diesel.
DTIB
Binnen de Dutch Trade and Investment Board overleggen topambtenaren en bedrijfslobbyisten al dertien jaar over overheidssteun aan de omzet en export van het Nederlandse bedrijfsleven. Betrokken ambtenaren en bedrijfslobbyisten spreken van publiek-private ‘samenwerking’, maar de door Platform Authentieke Journalistiek opgevraagde notulen wijzen op lobbypraktijken voor bedrijfsbelangen. Het gehele dossier verscheen op Follow the Money.
De gasindustrie in Mozambique
Heel 2018 heeft het Platform Authentieke Journalistiek zich op de ontwikkeling van Mozambiques gasvelden gestort. We bezochten het land in oktober vorig jaar en spraken met inwoners van de door de gasindustrie geraakte gemeenschappen, verschillende gas- en oliebedrijven, ngo’s, journalisten en vertegenwoordigers van de Mozambikaanse overheid. Een bonte verzameling van experts op het gebied van Mozambiques politiek, economie en geschiedenis.
TiSA en CETA
In samenwerking met het Transnational Institute, Foodwatch, Milieudefensie, SOMO, FNV, en Vrijschrift lanceerde we een brochure over het CETA vedrag. De publicatie Feiten en Fabels over CETA zoomt in op acht uitspraken van verschillende bewindslieden die bij CETA betrokken zijn: we kijken naar de beloftes dat CETA groei en banen genereert, de hervormingen van ISDS, het duurzame gehalte van het verdrag, de relatie tussen CETA en TTIP, de gevolgen voor de landbouwsector en voedselveiligheid, en hoe CETA omgaat met data en privacy.
CETA, de Comprehensive Economic Trade Agreement tussen Canada en de Europese Unie, is een belangrijk hoofdstuk in de voortdenderende trein van vrijhandel. Volgens voorstanders zouden verdragen als CETA goed zijn voor de economie en de werkgelegenheid, in de praktijk zijn vooral de belangen van grote bedrijven ermee gediend, het MKB – leverancier van 70% van alle banen in Nederland – niet!
Ook doken we in het TiSA verdrag. Gewobde documenten lieten zien hoe nonchalant en dogmatisch de Nederlandse overheid haar standpunten ten aanzien van het handelsakkoord TiSA (Trade in Services Agreement) heeft bepaald. Van meet af aan was het doel om de nationale dienstensector zoveel mogelijk te liberaliseren, zonder raadpleging van experts uit verschillende geledingen van de samenleving of een maatschappelijke discussie vooraf. En hoewel de TiSA-onderhandelingen stilstaan, bestaat de kans dat onderdelen ervan in toekomstige handelsakkoorden worden opgenomen.
De Shell Papers
In 2019 onderzoekt Platform Authentieke Journalistiek (PAJ) voor FTM de verwevenheid van Shell en de Nederlandse overheid. Dat gebeurt door middel van 17 Wob-verzoeken, gericht aan meerdere ministeries, provincies en gemeenten. PAJ vraagt alle documenten op – onder andere e-mails, memo’s, beleidsstukken en zelfs WhatsAppjes – waarin communicatie staat afkomstig van, gericht aan of over Shell, vanaf 2005. Dat is een grote vraag. Maar de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) is een groot recht, en transparantie over de relatie tussen Shell en de overheid achten we van groot maatschappelijk belang.
Het richt zich op de relaties tussen deze twee spelers in de afgelopen veertien jaar, sinds 2005, toen het internationale Kyoto klimaatakkoord in werking trad. Het doel is te onderzoeken hoe vaak, in welke vorm en om welke redenen er contact is geweest tussen Shell en de Nederlandse overheid, en welke gevolgen dit heeft gehad op bijvoorbeeld ons economisch, fiscaal, milieu, defensie, en onderwijsbeleid. Een onontkoombaar kenmerk van dit onderzoeksproject is dat het resultaat ervan niet te voorspellen valt. Het valt nog te bezien welke documenten precies zullen worden vrijgegeven en wat de inhoud hiervan zal zijn.
Tegelijkertijd is dat proces precies waar de Shell Papers zich ook op richt: lezers worden tijdens de Wob-procedure zelf geïnformeerd over de mate van transparantie, en mogelijk het gebrek hieraan, vanuit de Nederlandse overheid tijdens deze procedure. Op het Wob-dashboard houden we bij welke interactie er plaatsvindt tussen PAJ en de overheid: welke afspraken er gemaakt worden, welke documenten vrijgegeven worden en welke niet, en welke bezwaarprocedures of hoger beroepen we eventueel starten om documenten alsnog te ontvangen.